Van wit paleis tot fonteinrecord: Paleis Het Loo in de tijd van de Oranjes
In dit artikel:
Ridders van Gelre onderzoekt Gelderse musea en archieven op zoek naar voorwerpen die lokale geschiedenis levend maken. Ridder René bezocht hiervoor de Koninklijke Verzamelingen in Den Haag, het familiemuseum en archief van de familie Oranje‑Nassau, waar twee negentiende-eeuwse aquarellen uit Apeldoorn zijn bewaard. De werken stammen van Charles Rochussen (1814–1894), een schilder die zowel eigentijdse taferelen als historische scènes vastlegde en geregeld door koning Willem III op Paleis Het Loo werd uitgenodigd.
Op het ene aquarel is Willem III in een calèche te zien die rond 1875 door de poort van Paleis Het Loo rijdt; het gebouw is toen witgepleisterd, een uiterlijk dat afwijkt van de huidige bakstenen gevel. Die verandering valt te verklaren door de lange bouw- en restauratiegeschiedenis van Het Loo: stadhouder Willem III en zijn vrouw Mary lieten het in de late zeventiende eeuw uitbreiden tot een vorstelijk zomerpaleis, maar het werd in 1795 geplunderd tijdens de Franse inval. Onder Lodewijk Napoleon (vanaf 1806) kreeg het paleis een grijs‑witte pleisterlaag en werden de baroktuinen omgevormd tot een landschapspark. Pas tijdens een omvangrijke restauratie in 1977–1984 werd de pleisterlaag verwijderd en de oorspronkelijke baksteen weer zichtbaar; tussen 2018 en 2022 vonden verdere herstelwerkzaamheden plaats om de zeventiende‑eeuwse uitstraling terug te brengen. Sinds 1984 is Paleis Het Loo toegankelijk als museum.
Het tweede aquarel toont Willem III bij de sprengen van Het Loo. De koning was gekend om zijn liefde voor tuinen en fonteinen en streefde naar iets dat Versailles zou evenaren — zelfs hoger: door gebruik te maken van natuurlijke bronnen en hoogteverschillen op de Veluwe liet hij een systeem van leidingen en bassins aanleggen waardoor een fontein tot circa 13 meter spoot, destijds groter dan die van Versailles en een van de hoogste in Europa.
Ridders van Gelre is het historische platform van Omroep Gelderland; Ridder René organiseert ook gratis, exclusieve rondleidingen op locaties in de provincie (agenda: riddersvangelre.nl).